Allerheiligenvloed

Texel is niet eens altijd een eiland geweest. Tot aan de twaalfde eeuw was het met het vaste land verbonden. Pas in het jaar 1170 – tijdens een vloedgolf, bekend als de Allerheiligenvloed – brak de duinenrij door die Texel verbond met Huisduinen, ten westen van Den Helder. Daarna ontstond via het Spanjaardsgat en het Marsdiep een steeds bredere verbinding tussen de Noordzee en de toenmalige Zuiderzee. Het Marsdiep, waar je doorheen gevaren bent met de TESO-veerboot, is vandaag de dag het diepste zeegat van Nederland. Het Spanjaardsgat slibde in de loop van de achttiende eeuw weer dicht. Nu is er alleen nog een duinvallei van over.

De hele wereld over

In de zeventiende eeuw lagen op de Reede van Texel bij Oudeschild talloze handelsschepen, onder meer van de VOC. Op Texel sloegen ze water en proviand in voor de zeereis. Het water uit de Wezenputten op de Hoge Berg was gewild: het was zeer ijzerrijk en daardoor lang houdbaar. Bij gunstige wind voeren de schepen vervolgens via het Spanjaardsgat richting Noordzee en vandaar de wereld over. Veel meer hierover ontdek je in Museum Kaap Skil in Oudeschild.

IJs

De Hoge Berg is ontstaan in het Saalien, de voorlaatste ijstijd die zo’n 140.000 jaar geleden een deel van ons land met ijs bedekte. De ‘berg’ is het hoogste punt van een zogenoemde keileemstuwwal die dwars over Texel loopt, van Den Hoorn tot aan Oosterend. Het Saalien was de laatste periode waarin Scandinavisch landijs tot in onze streken kwam. Het ijsfront kwam ongeveer tot de lijn Texel, Wieringen, Gaasterland, Urk, Steenwijk en Coevorden. Langs dat front werden de eerder ontstane afzettingen van rivierzand en -klei door het ijs opgeduwd tot stuwwallen.

Keileemstuwwal

De keileemstuwwal, die loopt van Den Hoorn tot aan Oosterend, steekt nog altijd boven het landschap uit en is tussen de vijf en vijftien meter hoog. Vanaf de veerboot kun je de Hoge Berg al zien. In vroeger tijden boden deze hoogtes bescherming tegen het opkomende zeewater. De eerste sporen van bewoning op Texel – van voor 4.500 voor Christus – werden dan ook hier gevonden.

Landschapsreservaat

De kern van de Texelse stuwwal is het landschapsreservaat de Hoge Berg, herkenbaar aan het glooiende landschap, met z’n karakteristieke Texelse tuinwallen (Texels: tuunwallen). Die tuinwallen dienden (en dienen nog altijd) als afscheiding tussen de percelen. Ze werden gemaakt van graszoden, opgevuld met zand. De zoden werden uit naastliggende percelen gestoken en op een speciale manier gezet. De tuinwallen zijn ooit uit nood geboren: sloten graven ging niet op de Hoge Berg vanwege het lage waterpeil en hout voor hekken was op het eiland niet voorhanden. Hagen planten was ook geen optie, die konden niet tegen de straffe zeewind.